Hangi Şirket Türünü Seçmeliyim?
Yapacağınız işi, iş planınızı, bu işe başlamak için gerekli olan bütçe ve sermayenizi belirledikten sonra; geriye sadece bir şirket kurup yapacağınız satışlar için fatura düzenlemek kalıyor. Ticari hayatınızı başarılı ve verimli bir şekilde sürdürmeniz için, kamunun sağladığı çeşitli teşvik ve destekler bulunuyor. Sağlanan bu desteklerden yararlanma koşullarının arasında, şirket türü de belirleyici kriterlerden biri olabiliyor. Hangi şirket türünün sizin için uygun olduğunu belirlemekte, kendi durumunuzu iyi analiz ederek detay araştırma yapmanız yüksek önem taşıyor. Bu yazımızda, şirket türü olarak çoğunlukla tercih edilen Şahıs İşletmesi/Şahıs Firması (yasal olarak Şirket olmamakla birlikte kolay anlaşılması için Şahıs Şirketi olarak da adlandırılabilmektedir), Limited Şirket ve Anonim Şirket’i genel hatlarıyla karşılaştıracağız.
Şirket Türü seçiminde aşağıdaki başlıkları kendi durumunuza göre değerlendirmeniz, sizi en uygun tercihe yönlendirecektir.
-Yıllık satış hedefi
-Büyüme planları
-Ortaklık Yapısı
-Sermaye
-Kurumsal İmaj
-Vergi Muafiyetleri
-Teşvikler
-Yatırımcı durumu
-İşin sürekliliği
Şahıs İşletmesi Avantaj ve Dezavantajları
Şahıs İşletmesi’nin en temel avantajı; işletmenin ortalama 1-2 iş gününde kurulup, yine aynı sürede faaliyetlerin sonlandırılabilmesidir. Şahıs işletmesinde kişinin emeği, çevresi ve bilgisi ön plandadır, sermaye koyma zorunluluğu bulunmamaktadır. Şahıs şirketlerinin ticaret siciline kayıt zorunluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla, şirket kuruluş masrafları sermaye şirketlerine (Limited ve Anonim) göre daha düşük ve sade yapısı nedeniyle muhasebe ücretleri de sermaye şirketlerine göre daha uygundur.
Gelir Vergisi Kanununa göre, şahıs işletmesi sahibi 29 yaş ve altındaki genç girişimcilere, üç dönem boyunca 75.000 TL’ye kadar gelir vergisi muafiyeti sağlanmaktadır.⁽¹⁾ Aynı zamanda işletme sahibi, ödemesi gereken Bağ-Kur primlerinden 1 sene boyunca muaftır.⁽²⁾
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından sağlanan Geleneksel Girişimci Destek Programı çerçevesinde, şahıs işletmelerine sağlanan destek tutarları, sermaye şirketlerine kıyasla daha düşüktür. İlgili destekten yararlanmanın ön koşullarından biri, şirket kuruluşundan önce Geleneksel Girişimci Eğitimi’nin tamamlanmış olmasıdır.⁽³⁾
Gerçek kişilerin vergilendirilmesi, Gelir Vergisi Kanunu’nda tanımlanmıştır. Dolayısıyla şirketin Kurumlar Vergisi yükümlülüğü bulunmamaktadır. Şahıs işletmesi sahipleri KDV, Muhtasar ve Gelir Vergisi mükellefleridir. Gelir Vergisi ise artan oranlı bir vergi türü olduğu için, kişi yüksek gelir tutarlarında sermaye şirketlerine göre daha fazla vergi ödemek durumunda kalabilir.
2020 yılında ödenecek olan vergi limitleri aşağıda tablodaki gibidir: ⁽⁴⁾
Vergi oranları şahıs işletmesi için daha düşük gelirlerde avantajlıyken, gelirin artması durumunda sermaye şirketlerinin tercih edilmiş olması daha avantajlı olabiliyor.
Şahıs işletmelerinin en temel dezavantajı ise; sermaye şirketleriyle karşılaştırıldığında müşteriler, bankalar, kredi kurumları ve diğer şirketler nezdinde prestijinin daha düşük olmasıdır. Şahıs işletmesi sahipleri, kamu borçları ve ticari borçlara karşı tüm mal varlıklarıyla sorumludur. Kurumsal bir yapısı olmadığı için, bazı ihale ve teşvik koşullarının sermaye şirketi olma koşulunu sağlayamamaktadır. Şahıs işletmesi kuruluşunda, noter ve benzeri resmi masraflar yaklaşık 500 TL tutarındadır.
Özetle; 29 yaşınızı henüz doldurmadıysanız, kurumsal imaj şu aşamada sizin için çok önemli değilse, faaliyetlerinizi bir süre sonra sonlandırma ihtimaliniz varsa, planlamanıza göre yıllık karlılığınız üst gelir dilimlerine yakın olmayacaksa; ticaret hayatınıza şahıs işletmesi kurarak başlamak sizin için avantajlı bir tercih olacaktır. Şahıs işletmesi kurup, işletmeyi daha sonra Limited veya Anonim Şirkete dönüştürmek ise mümkündür.⁽⁵⁾
Limited Şirket Avantaj ve Dezavantajları
Limited şirketin temel avantajları; şahıs işletmelerine göre kurumsal imajının bulunması, kuruluş aşamasında sermayeyi nakit olarak tamamlama zorunluluğunun bulunmaması ve anonim şirkete göre daha sade bir yapısı olması nedeniyle kuruluş, defter tasdik ve tescil & sicil işlemlerinde harç ve ödemelerde maliyet avantajının olmasıdır.
Limited şirket kurmak için tek ortak yeterlidir ve ortaklardan en az birinin müdür olması zorunludur.⁽⁶⁾ Şirket ortakları, şirketin özel borçlarına karşı taahhüt ettikleri esas sermaye ile sorumludurlar.⁽⁷⁾ Limited şirketin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu alacaklarından ise; Müdürler ve hisseleri oranında ortaklar tüm şahsi mal varlıkları ile sorumlulardır.⁽⁸⁾
Limited şirketin minimum sermayesi 10.000 TL olmak zorundadır ve bu sermaye kuruluş tarihinden itibaren 24 ay içerisinde tamamlanmalıdır.⁽⁹⁾ Ortak sayısı, sermaye tutarı, imza yetkiler ive benzeri koşullara bağlı olarak, noter ve ticaret sicilde oluşacak şirket kuruluş masrafları şahıs şirketine göre yaklaşık 1.200 TL daha fazladır.
KOSGEB, Tübitak ve benzeri ekonomik destek paketleri sunan kamu kuruluşlarının sermaye şirketleri için oluşturduğu daha fazla program seçeneği bulunmaktadır. KOSGEB’in sunduğu belirli desteklerde, şirket kuruluşundan önce başvuruda bulunulmuş olması koşullardan biridir.⁽³⁾
Limited şirketler, şahıs şirketlerinin aksine Kurumlar Vergisi mükellefidir. Şirket dönem karından %22 oranında kurumlar vergisi öder (2021’de bu oran %20 ye indirilecek). Şirket ortakları kurumlar vergisi sonrası kalan kar tutarını kendi hesaplarına aktarmak istedikleri zaman kar payı dağıtımı yapmalıdırlar. Kar payı dağıtımları ise gelir vergisine tabidir.⁽¹⁰⁾
Limited şirketlerin temel dezavantajı; ticari faaliyetlere son verilmek istenildiği zaman şahıs işletmesinde olduğu gibi şirketin kısa sürede kapatılması mümkün değildir. Öncelikle tasfiye sürecine gidilmesi gerekir ve bu süreç en az 6 ay sürmektedir.⁽¹¹⁾ Şirket, bu süre boyunca yerleşik bir şirket adresine ihtiyaç duymakla beraber, vergi yükümlülüklerini yerine getirmeye ve daha düşük tutarlardada olsa muhasebe ve benzeri ücretleri ödemeye devam etmek zorundadır.
Özetle; gelir dilimleri tablosunu göz önünde bulundurduğunuzda, yüksek tutarlı yıllık satışlar hedefliyorsanız, işinizi büyüterek sürdürmeyi planlıyor ancak sermaye ve bütçe anlamında anonim şirketin gerekliliklerini yerine getirmekte zorlanacağınızı düşünüyorsanız; ticaret hayatınıza limited şirket kurarak başlamak sizin için avantajlı bir tercih olabilir.
Anonim Şirket Avantaj ve Dezavantajları
Anonim şirketin temel avantajlarından detaya girmeden bahsetmek gerekirse, yönetim kurulunca yönetildiği için daha kurumsal bir organizasyona sahip olması ve ortakların şirket borçlarından sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle şirkete karşı sorumlu olmaları diyebiliriz. Ek olarak, iki yıldan fazla süre ile elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkartılmasından doğan kazanç, tutarı ne olursa olsun, gelir vergisine tabi değildir.⁽¹²⁾
Anonim şirket kurmak için tek ortak yeterlidir. Şirketin yönetim organı yönetim kuruludur ve anonim şirketin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu alacaklarından Yönetim Kurulu üyeleri tüm şahsi mal varlıkları ile sorumlulardır.⁽¹³⁾ Şirketin minimum sermayesi 50.000 TL olmak zorundadır. Sermaye’nin %25’i kuruluş aşamasında, kalan kısmı ise kuruluştan itibaren 24 ay içerisinde tamamlanmalıdır. ⁽¹³⁾ Ortak sayısı, sermaye tutarı, imza yetkileri ve benzeri koşullara bağlı olarak, noter ve ticaret sicilde oluşacak şirket kuruluş masrafları limited şirkete göre yaklaşık 500 TL daha fazladır. Anonim şirketler, vergilendirilme bakımından limited şirketler ile aynıdır.
Diğer şirket türlerine göre daha yüksek sermaye gerekliliği, muhasebe ve tescil & sicil işlemlerindeki maliyetlerin yine diğer şirket türlerine göre daha yüksek olması anonim şirketi dezavantajıdır.
Özetle; kurumsal yapı işiniz için önemliyse, gelecekte şirkete yatırımcı alma planlarınız varsa, hukuki yükümlülükler bakımından mümkün olduğunca sınırlı sorumluluk almak istiyorsanız; ticaret hayatınıza anonim şirket kurarak başlamak sizin için avantajlı bir tercih olabilir.
Araştırmanızı tamamlayıp kendiniz için uygun olan şirket türünü seçtiyseniz, sırada şirket kuruluşu için vergi dairesi, noter, ticaret sicil, SGK gibi resmi kurumlarda başvuru süreçleri var. Bunun için mali müşaviriniz sizi yönlendirecek ve işlemlerinizi sizin adınıza tamamlayacaktır. Hangi şirket türünü seçmeniz gerektiğine emin değilseniz, yine mali müşavirinize danışabilirsiniz. Eğer henüz bir mali müşaviriniz yoksa , Mali Müşavir nasıl seçilmeli? yazısı sizin için faydalı olabilir.
Bilgilerinize,
Alper Çaltekin
S.M. Mali Müşavir / Yönetici Ortak
alper.caltekin@degersmmm.com
Kaynakça:
(1) 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Mükerrer Madde 20
(2) 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Madde 81, (k) bendi
(3) https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekdetay/7391/geleneksel-girisimci-destek-programi
(4) 310 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, Madde 1
(5) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 180
(6) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 623
(7) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 573
(8) 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Mükerrer Madde 35
(9) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 344
(10) 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Madde 75
(11) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 636
(12) 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Mükerrer Madde 80
(13) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Madde 332, Madde 344